Levensloop J.P. en J.C. Schmidt

Exacte gegevens betreffende de geboortedatum van Johan Pieter Schmidt (Jan Pieter, Johann Peter, Pieter) zijn nog niet bekend. Het is waarschijnlijk in het jaar 1743 dat hij geboren is, uitgaande van zijn leeftijd in het overlijdensbericht wat de familie in 1807 plaatst.  Bij inschrijving in de stad Gouda  op 21 september 1773 wordt vermeld dat hij uit Oost-Friesland komt. Bij zijn ondertrouw op 20 april 1777 met Ida Nobel wordt aangetekend dat hij in Hamburg  geboren is. Johan Pieter Schmidt trouwt op 6 mei 1777 in de Sint Janskerk met Ida Nobel uit Schoonhoven. Zij is daar op 9 april 1752 gedoopt.

Bij zijn komst naar Gouda in 1773 trad Johan Pieter Schmidt in dienst bij Hendrik Hermanus Hess, deze had zijn orgelmakerij sinds 1760 in Gouda. 

Vanaf 1793 noemt H.H. Hess J.P. Schmidt zelfs zijn compagnon. Als Hess in 1794 verhuist naar Leiden begint Schmidt met zijn eigen orgelmakerij in Gouda. Schmidt deed dat vanaf het begin aan al samen met zijn zoon Jan Christoffel. Schmidt had veel door Hess gebouwde orgels in onderhoud en nam veel onderhoudscontracten van Hess over in de regio Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland. De overige contracten gingen naar Rijk van Arkel en Johan Caspar Friederichs.

Dr.  Arend Jan Gierveld heeft het e.e.a. uitgezocht en gepubliceerd in zijn dissertatie "het Nederlandse huisorgel in de 17de en 18de eeuw". Daaruit neem ik het volgende over: 

Als Jan Pieter Schmidt (Smits) op 20 april 1777 in Gouda in ondertrouw gaat, geeft hij op dat hij in Hamburg geboren is en op de Gouwe in Gouda woont. Hij is dan al enige jaren in Gouda, want op 21 september 1773 wordt hem een tijdelijke verblijfsvergunning afgegeven, waarin staat dat hij uit Oost-Friesland afkomstig is. Aangezien de moeder van Hess eveneens Schmidt heet en ook uit Oost-Friesland geboortig is, is het niet onmogelijk, dat Schmidt met Hess verwant is. Hij verwerft het Goudse poorterrecht op 7 december 1776. Schmidt trouwt op 6 mei 1777 in de St. Janskerk met Yda Nobel; zij woont bij haar ondertrouw op de Turfmarkt, waar orgelbouwer Hess en zijn broer Joachim eveneens wonen. Zij is afkomstig uit Schoonhoven. (De vrouw van H.H. Hess was in 1769 ook uit Schoonhoven gekomen, waar haar vader burgemeester was). Op grond van het bovenstaande moeten we wel denken aan een relatie tussen Schmidt en Hess. (Was Yda hulp in de huishouding bij Hess?). De echtelieden Schmidt laten in 1778 een mutueel testament opmaken en verklaren dan "geen 2000 gulden gegoed te zijn", d.w.z. ze behoren tot de laagste vermogensklasse, of beter de onvermogenden.

Na de dood van H.H. Hess besluiten de kerkmeesters van de Janskerk het onderhoud van het orgel op te dragen aan de orgelmaker J.P. Schmidt, wonende te Zierikzee. Dit is dan zijn tijdelijke woonplaats i.v.m. een aantal werkzaamheden aldaar.

Ida Nobel overlijd op 9 mei 1804 en werd op 11 mei van dat jaar Pro Deo begraven, zij werd 52 jaar. Schmidt en zijn vrouw woonden toen aan de Turfmarkt. Blijkbaar behoorden zij toen tot de onvermogende klasse.

Johan Pieter Schmidt overlijd op 25 september 1807 in Bergen op Zoom, hij was daar wegens werkzaamheden aan het Delhaye-orgel in de Gertrudiskerk aldaar.

Na het overlijden van zijn vader neemt Jan Christoffel de voogdij op zich over de 2 jongste gezinsleden, te weten Johan Pieter jr. en Gerrit.

Jan Christoffel gaat op 24 oktober 1806 in Gouda in ondertrouw met Rebecca Wilhelmina van der Beek, geboren op 28 november 1790 te Steenbergen. Waarschijnlijk hebben zij elkaar leren kennen toen Schmidt het groot onderhoud aan het orgel in de Hervormde Kerk van Steenbergen uitvoerde in 1806. Rebecca woonde toen in de Blauwstraat B N43.

Op 25 mei 1811 worden Jan Christoffel en Rebecca ouders van een dochter: Ida Adriana, gedoopt op 24 juli van dat jaar in de Sint Janskerk te Gouda. Helaas overlijd zij op 8 april 1816 in het huis van haar grootvader Gerrit van der Beek in Steenbergen. Jan Christoffel en Rebecca woonden toen in Etten, daar was Jan Christoffel bezig met het opbouwen van het orgel in de Van Goghkerk.

Blijkbaar hebben Jan Christoffel en Rebecca een turbulent leven gehad, want in het bevolkingsregister van Vlissingen staat vermeld dat Rebecca Wilhelmina van der Beek ongehuwd is en sinds 18 november 1820 in Vlissingen woont, komende uit het Zwaantje ( Oost-Vlaanderen?!?).  Op 3 maart 1823 beviel zij in Vlissingen van een zoon: Cornelis van der Beek, er wordt geen vader gemeld. Cornelis overlijd op 25 april 1823, slechts één maand oud. In 1826 staat in het bevolkingsregister vermeld dat zij sinds 1821 weer in Vlissingen woont en kwam zij uit Oost-Souburg  Rebecca laat in 1841 een bericht in de krant plaatsen met het verzoek dat Jan Christoffel zich moet melden bij de rechtbank in Breda, wilde zij misschien scheiden van Jan Christoffel? In het bevolkingsregister van Vlissingen staat namelijk bij het jaar 1842 dat Rebecca samen met Nicolaas Croisier in de Nieuwstraat woont, komende uit Haarlem. Op 31 augustus 1849 staat zij nog ingeschreven in Vlissingen, met vermelding dat zij weduwe is. 

Later verhuist Rebecca Wilhelmina van der Beek weer naar haar geboorteplaats Steenbergen en  overlijd aldaar op 13 augustus 1865. Zij is 74 jaar geworden.

Ook wat Jan Christoffel betreft is er nog veel onduidelijk, van de woonplaatsen weten wij het volgende: in 1808 woont hij tijdelijk  in Charlois, tussen 1814 en 1816 in Etten, van 1817 tot 1819 's-Hertogenbosch, tussen 1822 en 1826 in Engelen,  en  tussen 1841 en 1845 in Vlijmen. Het kan te maken hebben met opdrachten die hij in de regio had maar het kan ook zo zijn dat hij een zwervend bestaan leidde op zoek naar werk. 

Van  Charlois is bekend dat hij daar tijdelijk woonde vanwege het onderhoud aan het Hess-orgel aldaar. Vanuit Charlois ging Jan Christoffel naar Bergen op Zoom om een nieuw onderhoudscontract te tekenen voor het Delhaye-orgel in de Gertrudiskerk.

Dat Jan Christoffel Schmidt tijdelijk in Etten woonde was vanwege de vernieuwing van het Zeemans-orgel in de Van Goghkerk, hoe lang hij daar gewoond heeft is niet bekend, maar bij het verzoek in 1841 om zich te melden voor de rechtbank was Etten de laatst bekende  woonplaats.

Vanuit 's-Hertogenbosch bouwde Jan Christoffel het orgel voor Dinteloord en begon hij aan het orgel voor 's-Gravenmoer.

In Engelen woonde hij vanwege de opdracht om daar een orgel te plaatsen in de Hervormde Kerk.

Wanneer Jan Christoffel Schmidt precies in Vlijmen woonde is nog niet bekend, wel dat hij een contract opstelde voor vernieuwing van het orgel in de O.L.V. Kerk te Sint-Truiden (B), exacte datum is in het contract niet leesbaar maar dat moet tussen april 1841 en juli 1845 geweest zijn.

Jan Christoffel Schmidt wordt 2 keer opgenomen in de bedelaarskolonie in Veenhuizen (Drenthe), de eerste keer op 9 november 1839 komende vanuit Amsterdam. Op 30 maart 1841 wordt hij ontslagen uit de kolonie. Op 12 juli 1845 keert hij weer terug naar de kolonie in Veenhuizen, nu komende vanuit Steenwijk. In Veenhuizen overlijd hij op 15 maart 1846. Hij is 68 jaar geworden.

Over de bedelaarskolonie en J.C. Schmidt heeft Wil Schackmann nog een interessant artikel geschreven, het is te lezen via de volgende link:  www.schackmann.nl/proefkolonie/Veenhuizen/1840_02_02VanRintelnWilEenOrgel.html